BONSAİ (SAKSIDAKİ AĞAÇ)

BONSAİ

• Japonca olan bu sözcük, tepsi (tabak) anlamına gelen "bon" ve bitki anlamına gelen "sai" sözcüklerinden türetilmiştir. 

• Saksıdaki ağaç veya bitki anlamına gelir. Bonsai sanatı Japonya'ya 7-9. yüzyıllarda Çin'den gelmiştir. 

• Çin'de Penjing adı verilen ağaç minyatürleştirme sanatının binlerce yıllık geçmişi vardır. 

• Yalnız penjing'in bir farkı vardır. Penjing'de bir tek saksıda bir ağaç değil, örneğin birkaç minyatür ağacın gölgesinde oturan bir köylü tasvir edilmekteydi

• Bonsai ağaçları özel saksılarda, farklı tekniklerle budayarak, şekillendirerek ve bodurlaştırarak büyüterek estetik bir görüntü kazandırma sanatıdır.

• Bonsai sanatının temelinde ağaçlara duyulan saygı bulunmaktadır. Bonsailer herhangi bir ağaçtan farksızdır. Budama yöntemleri ile minyatür ağaç görünümüne kavuşturulur.

• Bonsai, yaşayan ağaçlara duyulan saygıyı ve bu ağaçların yaşamasını konu alan bir sanattır. Bonsailer minyatür olmalarına rağmen çevremizde gördüğümüz ağaçlardan hiçbir farkları yoktur. Özenle seçilen ağaç dalları, budanarak ve ilgiyle yetiştirilerek minyatür ağaç görünümü kazanır.

• En güzel bonsailer sığ ve yayvan saksılarda yetiştirilenlerdir. Değişik şekillerde bonsailer bulunmaktadır: süpürge şeklinde - şelale şeklinde - rüzgara açık şekildedir. Japonların doğaya olan tutkuları yaşamlarına da yansımış ve yıllar geçtikçe bahçeciliğe verilen önem artmıştır.

• Bonsailer de bu kültürün bir parçasını oluşturmaktadır ve büyük şehirlerde insanların doğaya olan özlemlerini minyatür olarak karşılamaktadırlar. Genellikle bonsailerin iklime ayak uydurmaları çok zordur.

• Bundan dolayı bonsailerin yetiştirilmesi özel bir ilgi gerektirmektedir, yetiştirilirken ağacın doğal özelliğine toprağın nemliliğine, seçilen saksının özelliklerine, ışık ve doğal koşullara çok dikkat edilmelidir.

• Bu koşullar sağlandığında ufak balkonlu bir ev bonsai koleksiyonu için yeterlidir. Aslında ağırlıklı olarak dış mekân ağaç ve çalı türlerinden bonsai yapılsa da çokça bilinen ev bitkilerinden de bonsai yapılmaktadır. Bunlardan Ficus en popülerlerindendir. Açelya, şefleradan da bonsai yapılmaktadır. En ufak bonsailere verilen isim mame (fasulye) dir. En popüler bonsailer ise yaklaşık boyları 15 cm kadar olanlardır.

Bonsai yetiştirmek için sabır ve biraz bahçecilik bilgisi gerekir.

Bonsai yapmak isteyenlerin en çok yaptığı hata: 

• Bonsai adayı ağaç, çalı veya bitki türünü hemen dar ve sığ bir kaba alınarak yapılmaktadır. Bu istenilen sonuca ulaşamama hatta bitkinin ölümüne sebep olmaktadır. Bonsainin istenilen forma ulaşıncaya kadar mümkün olan en bol topraklı bir yerde veya mümkün olan en büyük saksılarda serbest ve hızlı büyüme sağlanmalıdır. Düzenli olarak sulaması ve gübrelemesi yapılmalıdır. Ancak bu şekilde istenilen sonuca hızla ulaşılır.

• Eğer doğadan bir bonsai adayı bulabilirseniz yıllarla ifade edilebilecek bir zaman tasarrufu sağlamış olursunuz. Doğadan bulunan bonsaiye Yamadori denmektedir. İyi bir bakımla 3 sene gibi bir zamanda dal ve kök terbiyesiyle istediğiniz forma sokabilirsiniz.

• Özgün özelliklere sahip bonsailer çok yüksek fiyatlara alıcı bulabilmektedir.

 Bonzai, Bonsai bitkisinin yetiştirilmesi, bakımı, budanması ve sulanması:

• Sulamalar arasında toprağın az miktarda kurumasına izin verirseniz aşırı sulamadan bonsai bitkisini korumuş olursunuz.

• Bununla birlikte sulamaya ihtiyacı olduğunda, ağacın suya ihtiyacı giderilmelidir.

• Aşırı sulamadan sakınmak toprağın sadece üst tarafını nemlendirip tamamını sulamamak değildir.

• Her sulama yapıldığında toprağın tamamıyla ıslatılarak kuru bölge kalmamasına özen gösterilmelidir ki bonsai bitkimiz sağlıklı ve diri kalsın.

• Şekillendirme Budaması:  Ağaç gençken yapılan oldukça sert bir budama şeklidir. Ağacın temel şekli bu budama ile ana dalı bırakarak veya ileride bir fayda sağlamayacaksa ana dalında kesilerek yapıldığı budamadır.

BONSAİ ŞEKİLLENDİRME VİDEO

BONSAİ BELGESELİ TRT 

Bakım Budaması:  

• Şekillenen ana dallar üstünde her yıl veya iki yılda bir yapılması gereken budama şeklidir. Bu yolla bonsainin şekillenmesini sağlamış oluruz.

• Çimdikleme: Dalların gelişimini kontrol edebilmek için yeni filizleri koparmaya çimdikleme diyoruz. Yeni filizler çok hassas olduğundan birçok durumda bu işlemi kesici aletlerle değil elimizle de yapmamız mümkündür.

• Doğrudan güneş ışığı istemeyen bu bitki aydınlık ortamları tercih eder.

• Bitkiyi çok fazla soğuk ve çok sıcak havada bırakmak çiçeğe zarar verebilir.

• Hava akımlarından kolay etkilenen bonzai bitkisi bu etkiden korunmalıdır.

• Her bitki gibi zamanla topraktaki vitamin ve mineralleri tüketen bitkiye yılda en az bir kere vitamin ve mineral desteği sağlanmalıdır.

• Bonzai bitkisi bulunduğu ortamda başka cisimlerle temasta bulunmamalıdır.

• Yılın belirli gününde sararmış veya çürümüş yaprakları makas yardımıyla budanmalıdır.

Sulamada en önemli unsurlar:

• Kış aylarında bitki aşırı soğuktan korunarak susuz bırakılmamasına dikkat edilmelidir.

• Yaz aylarında ise bitkinin suya olan ihtiyacını tamamen gidermek için bulunduğu ortam dikkate alınarak haftada bir ya da iki kez sulanmalıdır.

• Su bitkinin her bölümüne ulaştırılmalıdır.

• Bitkiyi sularken kullanılan kap her sulamada aynı ölçüde olmalıdır.

• Sulamalar aynı günde ve aynı miktarlarda su ile yapılmalıdır.

• Bonzaide çok büyük bir değişiklik görülmediği sürece sulanmada kullanılan kap, ölçü ve su miktarı değiştirilmemelidir.

• Bonzai bitkisini yetiştirmede en önemli kural kış aylarında oda sıcaklığının 12 °C nin altında olmaması gerektiğidir.

• Bitkiye kış aylarında musluktan aldığımız soğuk çeşme suyunu vermemeliyiz.

• Verdiğimiz su oda sıcaklığında olmalıdır.

 Bonsai Bitkisinin Çoğaltılması:

• Bonzai çoğaltılması bitkinin köklerinden ayırma yöntemiyle olabilir.

• Bitkinin kökünden çıkarak üst kısımlara uzanan ince kısımlar bitkiye benzeyen yeni bitkiler oluşturur.

 Bonsai'niz için yaz bakımı:

• Bonsai toprağınızın ıslak olduğundan emin olun. Ayrıca bonsainizi üzerine yerleştirdiğiniz tabağa da biraz su koyabilirsiniz. Bu toprağın yaz sıcağında kendi ihitiyacı kadar suyu emmesine katkı sağlayabilir.Bonsainizin Yaprakların çok ıslanmamasına özen gösterin. Su damlacıkları mercek görevi görebilir.

• Toprak seviyenizin doğru noktada olduğuna dikkat edin. Sulama ve benzeri etkenler toprağın yavaş yavaş gerekli seviyenin aşağıya düşmesine neden olabilir.

• Direk güneş ışığı bonsainiz için zararlı olabilir.

• Sulama işlemini bahçe hortumunuzla yapıyorsanız, hortumun içindeki suyun güneş ışığından kaynama noktasına gelebileceğini unutmayın.

Bonsai ağaç kış hazırlıkları

•  Kış soğuğu, bonsai ağaçların donma ihtimalinden dolayı bonsai tutkunları için bir dizi önlem almaya yöneltir.

• Dünyanın ılıman bölgelerinden gelen ağaçlar soğuk hava ile başa çıkabilmek için dormansi dönemine girerler. Yapraklar dökülür.

• Kış için en uygun hazırlık sonbaharda başlar.

• Bonsai ağaçları genellikle soğuğa karşı dayanıklıdır. Soğuk genelde ağaca zarar vermez. Donmadan kaynaklanan su kaybı, soğuğun verdiği zarardan daha fazladır.

• Kuvvetli rüzgar ve soğuk donmanın en büyük sebeplerindendir.

• Kötü hava şartlarından korunmanın en iyi çözümü seralar olabilir.

Sağlıklı bonsailer için saksının önemi:

• Bonsai sevenler olarak bizler genelde bonsai lerimizi japonya veya çinden gelen küçük saksılara ekiyoruz. Hatta çoğu zaman saksının küçük olmasını tercih ediyoruz. Zaman içerisinde bonsai lerimizin saksılarını, kök ve gövde hacimlerinin büyüyüşleri ile doğru orantılı olarak değiştirmeliyiz.

• Unutmayın. bonsai nizin saksısı kökleri için yeterince alan sağlamalıdır. Genç ağaçların büyüme eğilimindedir. Yaşlı ağaçlar daha küçük kök sistemlerine sahip olabilir.

• Bonsainizin uzunluğunun 2/3 ü uzunluğunda bir saksı kullanabilirsiniz. Saksı derinliği ise gövde kalınlığının iki katına eşit olması gereklidir.

Bonsai için uygun yetiştirme ortamı nasıl olmalı?

• Son zamanlarda bonsailer evlerin ve ofislerin yeni ağaçları gibi görünse de, bonsailerin doğal ortamı dışarısıdır. Burada dikkat edilmesi gereken 2 faktör bulunmaktadır.

• Yeterli gün ışığı ve hava sirkülasyonu.

• Bonsainiz dışarıda olduğunda, güneşin pozisyonuna göre her açıdan gün ışığını alacaktır. Bu çok önemlidir. Bonsainiz gün ışığını yeterince almalıdır. Balkon, bahçe ve teras katlar ideal olabilir. Bunlarda da dikkat etmeniz gereken bir başka nokta da, çok sıcak ve çok soğuğun zararlı olacağıdır.

• Mevsimsel değişiklikleri göz önünde bulundurmayı unutmayın. Bonsainizi soba ve benzeri iç ortam ısıtıcılarından mümkün olduğunca uzak tutun. Uygun şartlar sağlandığında bonsainizi mutlaka dışarı çıkartın.

Bonsai alırken nerelere dikkat edilmelidir?

1. Almak istediğiniz bonsai ağacın sağlıklı görünüp görünmediğini kontrol edin.
2. Bonsai ağacın toprağının kokusunu kontrol edin. Eğer kötü bir kokusu varsa, kökleri çürümüş demektir.
3. Ağacın gövdesi ile saksının sıkı olup olmadığını kontrol edin. Sallanan ağacın kökü problemli olabilir.
4. Yapraklarını kontrol edin. Solgun olup olmadığını, siyah veya beyaz lekeler olup olmadığını kontrol edin.
5. Toprağının böceklenmiş olup olmadığını kontrol edin. Toprak yüzeyinde küçük delikler varsa böceklenmiş olabilir.
6. Bonsainizin yaşını öğrenin.
7. Almak istediğiniz bonsainin tipini ve bakım koşullarını öğrenin.
8. Bonsainizi yetiştireceğiniz yerin tipine göre karar verin. İç mekan ve dış mekan bitkilerinin bakımları farklı olacaktır.